Wees onzichtbaar Winnaar Libris Literatuurprijs 2018 , Murat Isik

Wees onzichtbaar van Murat Isik is een ontroerende en weergaloze literaire roman over een Turkse jongen die opgroeit in de Bijlmer. 

Wees onzichtbaar van Murat Isik is een grootse epische roman over de wanhopige strijd van een gezin tegen een tirannieke vader en een prachtige coming of age van een sensitieve jongen die opgroeit in een onveilige wereld, gebaseerd op Murat Isiks eigen jeugd. Maar het is ook een schitterende en kleurrijke ode aan de Bijlmer.

De Bijlmermeer, begin jaren tachtig. De vijfjarige Turkse Metin komt met zijn ouders en zus naar Nederland. Het gezin gaat in de flat Fleerde wonen. Vader is een werkloze communist die overdag boeken van Marx leest en zich ’s avonds bezat met vrienden. Thuis is hij vaak gewelddadig en dan siddert het hele gezin. Metin vreest hem en maakt zich onzichtbaar. Maar langzaam – als de kinderen ouder worden en de moeder emancipeert – groeit het verzet tegen de vader.

Ondertussen verandert de Bijlmer ook. Bedoeld als vooruitstrevende wijk verwordt het tot een gevreesd getto met veel criminaliteit en hordes junks. Op een zondagavond in 1992 boort een Boeing 747 zich in de flat Kruitberg. Tientallen bewoners komen om. In de weken daarna lopen op Metins
middelbare school de raciale spanningen op. De Bijlmer verandert in de jaren daarna definitief: ondanks fysiek verzet van activistische bewoners worden veel flats gesloopt, waaronder die van Metin.

Van Murat Isik verscheen eerder Verloren grond, waarmee hij de Bronzen Uil Publieksprijs won en genomineerd werd voor de Academica Literatuurprijs.

De pers over Verloren grond:
‘Een bedwelmend mooi familieverhaal.’ – de Volkskrant ****

‘Een nieuwe, welsprekende en meeslepende stem in deNederlandse literatuur.’ – NRC Handelsblad

‘Een echt getalenteerde verteller.’ – De Standaard

‘Een on-Nederlandse debuutroman. Goed geschreven, krachtig en meeslepend, en zo totaal anders dan het gemiddelde in zichzelf gekeerde debuut dat je vergeet dat je een eersteling hebt gelezen.’ – Het Parool 

‘Isiks stijl is zo volstrekt natuurlijk dat je er na een tijdje niet meer op let en je laat meeslepen door het verhaal, de levensechte personages, de met veel gevoel voor timing opgebouwde scènes.’ – De Standaard

‘Een vlotte schrijfstijl die de lezer moeiteloos meetrekt en in warme kleuren een wereld schetst die totaal anders is dan de onze.’ – Noordhollands Dagblad

‘Een verdienstelijk debuut van een nieuwe schrijver, die bovenal een verhalenverteller is.’ – Passionate Magazine

‘Een ongewoon Nederlandstalig debuut’ – vpro Gids

‘Prachtig, kleurrijk en zo aangrijpend dat de tranen ineens over je wangen stromen.’ – Flow

MENINGEN: Tweede roman van Murat Isik (1977) die met zijn succesvolle debuut "Verloren grond' onder meer de publieksprijs van De Bronzen Uil won. De verteller en ik-persoon is Metin, een Turkse jongen die in de jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw opgroeit in de Bijlmer. Ondanks zijn tirannieke vader die een zwaar stempel op het gezinsleven drukt en de gestage teloorgang van de ooit idealistisch ontworpen Bijlmer, blijft de zachtaardige Metin zich met vallen en opstaan door zijn kindertijd en puberteit heen worstelen. In ruim honderd korte hoofdstukken wordt met veel mededogen het verhaal van een jong allochtoon gezin en dat van een jonge probleemwijk verteld. De auteur heeft een heel eigen stijl die zich kenmerkt door een heldere vertelstem zonder literaire pretentie en oog voor verbluffend veel sprekende details. Het houdt het midden tussen een typisch "coming of age'-verhaal en een grotestadsroman en is een absolute aanrader voor wie de tijdsgeest wil vatten van Nederland in de laatste decennia van de twintigste eeuw. Een belangrijk boek.

Jelmer Soes

Het verhaal begint met een Turks jongetje; Metin van vijf jaar die met zijn ouders en zijn zusje aankomt via Duitsland naar de Bijlmer begin jaren tachtig van de vorige eeuw. De relatie tussen beide ouders is slecht de vader is een egocentrische man, die leeft van een uitkering en zichzelf communist noemt. Hij geeft toe dat trouwen en kinderen krijgen voor hem een vergissing is geweest en het feit dat hij vrouw en kinderen uit Turkije heeft teruggehaald is omdat hij als man alleen geen woning kon krijgen in Nederland.

Het verhaal wordt verteld door Metin. Heel lang is Metin een angstig introvert kind, die als hij naar de lagere school gaat, vrienden krijgt, die ook in de buurt wonen. Na de lagere school verdwijnen zijn vrienden en voelt hij zich eenzaam. Hij moet van zijn ouders naar het VWO buiten de Bijlmer en daar voelt hij zich heel ongelukkig.

De titel: onzichtbaar wordt duidelijk als je de geschiedenis van Metin leest, thuis en later op het middelbaar onderwijs moet hij onzichtbaar zijn om niet opgemerkt te worden, dat is voor hem veiliger. Thuis is zijn vader onberekenbaar, hij leeft als vrijgezel en als hij thuis is gedraagt hij zich regelmatig als een tiran tegenover zijn vrouw en kinderen. Zijn vrouw vernedert hij en zijn kinderen krijgen regelmatig te horen dat hij ze niet gewild heeft. Je zou medelijden kunnen krijgen met Metin maar op de één of andere manier slaat hij zich door het leven heen vooral door zijn onzichtbaarheid en de vrienden die hij op de flat leert kennen. Vrienden met liefdevolle ouders.

Al langere tijd ziet Metin in dat het gedrag van zijn vader niet normaal is maar hij heeft niet de moed om daar tegenin te gaan totdat hij weer klappen van zijn vader krijgt en hij tegen zijn vader schreeuwt dat hij van hen af moet blijven, vanaf dat moment noemt hij zijn vader geen baba meer maar pa en dat geeft aan dat hij het kinderlijke heeft losgelaten.

Op het VWO wordt hij tot in de derde klas regelmatig door alle klasgenoten gepest tot er een andere Turkse jongen instroomt, die cool is en zich volwassen gedraagt. Kaya kiest een plaats naast Metin en vanaf dat moment heeft Metin een vriend. Zijn hele middelbare schooltijd is Metin angstig dat de VWO voor hem te hoog gegrepen is omdat hij als advies Mavo-Havo kreeg maar zijn vader wil dat hij naar het VWO gaat en hij wil zijn ouders niet teleurstellen. Een karaktertrek, die ervoor zorgt dat hij later moeite heeft om te weten wat hij zelf wil.

Het verhaal wordt heel indringend beschreven, je leeft mee met het ontdekken van het leven door Metin, hij beseft als hij ouder wordt dat hij zijn eigen keuzes moet maken en zich niet meer achter zijn moeder en vriend kan verstoppen. “Ik vertelde Kaya op dat moment niet dat ik zijn weg niet wilde volgen, zoals ik dat de afgelopen jaren had gedaan, veilig in in zijn schaduw want eerst moest ik iets groots doen wat al mijn aandacht en concentratie zou opeisen”. En dat lukt hem uiteindelijk ook.

Door middel van een interview met een buurman; de heer Rolf krijg je als lezer de geschiedenis van de Bijlmer te horen en wat de reden is dat die steeds verder verloederd. Maar voor Metin is het een vertrouwde plek ondanks de junks die overal aanwezig zijn. Zijn school is een meer onveilige plek, evenals zijn thuis. Metin vervult de wens van zijn ouders en na een mishandeling van zijn moeder die uiteindelijk de politie erbij roept is ook moeder zo sterk dat ze beseft dat ze beter af is zonder haar man. Haar kinderen zitten beiden op de universiteit en zij heeft een baan waarin ze in de loop der jaren promotie heeft kunnen maken. Een vrouw, die de taal niet sprak is nu financieel onafhankelijk. De vader vertrekt naar Turkije waardoor het gezin rust krijgt.

Het boek gaat over de groei naar volwassenheid van een klein immigrantenkind naar een volwassen man met een goede opleiding, die in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien. 
Het is een aangrijpend verhaal dat op een nuchtere manier wordt

Een schitterend boek wat je pakt van begin tot eind. Het is niet alleen een coming of age van Metin, maar laat nog meer zien hoe een tirannieke vader worstelt met zichzelf, in een wereld waar hij eigenlijk niet in wil leven. En naast drama zit er ook veel humor in. Intrigerend!

Prachtig geschreven boek, leest heerlijk en is soms zelfs wat komisch. Geeft een mooi beeld van cultuurverschillen en hoe deze bij de verschillende gezinsleden in ontwikkeling zijn. Het gaat ook over de vader zoon relatie. Echt een heel mooi boek!