Stiekeme signalen je wordt beïnvloed en je weet het niet, Leonard Mlodinow
Artikelnummer: 9789490574963
De afgelopen twee decennia is veel onderzoek gedaan naar hoe het menselijk brein onbewust en instinctief reageert op signalen van buitenaf. Welk merk deodorant je koopt, je politieke voorkeur, hoeveel fooi je geeft of welke partner je kiest: de ware toedracht van onze beslissingen is vaak verrassender dan we denken. In zijn kenmerkende heldere en geestige stijl doet Leonard Mlodinow verslag van de vele manieren waarop we onbewust gestuurd worden, en laat hij zien hoe je deze inzichten kunt inzetten om jezelf en anderen te beïnvloeden.
Leonard Mlodinow is een gevierd theoretisch natuurkundige, maar ook scenarioschrijver en bestsellerauteur. Hij schreef eerder De dronkemanswandeling en samen met Stephen Hawking Het grote ontwerp. Daarnaast schreef hij scenario's voor Star Trek: The Next Generation en MacGyver.
MENINGEN: We zijn allemaal in het bezit van een onbewust of 'subliminaal' leven dat zich parallel aan onze bewuste gedachten en gevoelens afspeelt en daar een sterk effect op heeft. Het beïnvloedt niet alleen welk merk wasmiddel we kopen, maar bijvoorbeeld ook welke partner we kiezen. Dankzij verfijnde nieuwe technologieën kunnen we het subliminale brein ('sub liminus' betekent 'onder de drempel') steeds beter bestuderen. Het boek bestaat uit twee delen: 'Het dubbelgelaagde brein', dat een ontdekkingsreis is door onze evolutionaire erfenis, en 'Het sociale onbewuste', waarin verkend wordt hoe de subliminale programmering ons sociale leven beïnvloedt. De auteur, een theoretisch natuurkundige, maar ook scenarioschrijver en bestsellerauteur, schrijft helder en met humor. Het gevolg is een interessant en toegankelijk boek voor iedereen die meer wil weten over het onbewuste. De Nederlandse vertaling is prima. Ondanks een wetenschappelijke term hier en daar, is het boek goed leesbaar voor een breed publiek. Achterin is een bibliografie per hoofdstuk opgenomen.
Elleke de Boer
De Nederlandse titel van het boek is uiterst misleidend, en de ook de waarschuwing op de achterflap (“Waarschuwing: dit boek kan schade toebrengen aan je idee van vrije wil”) is een leuk verkooppraatje, maar verder flauwekul. Want Mlodinow is in dit boek geen Swaab of Lamme. Hij zegt in dit boek niets over de vrije wil. De oorspronkelijke Amerikaanse titel Subliminal: How Your Unconscious Mind Rules Your Behavior dekt de lading veel beter. Het boek gaat inderdaad over hoe ons ‘onbewuste’ of beter: het subliminale brein ons gedrag voor een zeer groot deel bepaalt. Opnieuw: daarbij zegt Mlodinow niets over de rol van het bewustzijn, hij bagatelliseert het dus ook niet. Sterker nog, hij lijkt soms te suggereren hoe ons bewustzijn ons onbewuste gedrag kan bijsturen, zoals in het geval van vooroordelen: wanneer we ons bewust worden van onze onbewuste vooroordelen, kunnen we ons gedrag bewust aanpassen (p. 208-209).
Mlodinow constateert aan de hand van een hele reeks van voorbeelden en experimenten hoe ons gedrag voornamelijk door onbewuste mechanismen wordt bepaald. In de vier hoofdstukken van het eerste deel beschrijft hij allereerst hoe de moderne ideeën over het subliminale brein ontstaan zijn (persoonlijk vond ik dit het meest interessante hoofdstuk), hoe onze hersenen eigenlijk invullen wat we zien en zo onze realiteit voor een groot deel creëren, hoe onze hersenen herinneringen maken, hoe we zijn aangelegd op sociaal gedrag. In de laatste zes hoofdstukken van het tweede deel gaat hij vervolgens in op dat laatste punt: hoe onze hersenen mensen proberen te doorgronden op basis van lichaamstaal, hoe we mensen beoordelen op hun uiterlijk, hoe stereotypen werken, waarom we geneigd zijn te denken in “zij” en “wij”, en waar onze emoties vandaan komen. Het laatste hoofdstuk (onder de misleidende titel “het zelf”) gaat over het ego en hoe we geneigd zijn onszelf te overschatten en waarom dat eigenlijk goed is.
De boodschap van Mlodinow is uiteindelijk heel positief: we kunnen absoluut niet zonder ons onbewuste, we zijn er volstrekt afhankelijk van, en kunnen er gelukkig ook voor een groot deel op vertrouwen.
Dit is geen slecht boek. De hoofdstukken zijn doorspekt met voorbeelden uit de sociale psychologie. Mlodinow is nauwkeurig en geeft keurig bronvermeldingen weer, die achterin het boek zijn opgenomen. Een en ander is dus netjes na te pluizen. De vertaling is vloeiend, een verzorgd boek zoals we dat zo langzamerhand van Maven Publishing gewend zijn.
Maar toch vond ik het boek niet altijd even spannend. Het boek is tamelijk dik, de meeste hoofdstukken gaan ruim 20 pagina’s door over een thema dat al op de eerste twee pagina’s helder is. Er worden veel experimenten beschreven, maar heel veel meer dan een opsomming van experimenten, aan elkaar gesmeed via wat persoonlijke anekdotes, wordt het niet.
Bovendien vertelt Mlodinow niet veel nieuws. Wie de boeken van Dijksterhuis, Swaab en Lamme heeft gelezen, kent veel van de voorbeelden al. Het boek is dus helemaal niet zo revolutionair; dat zou het geweest zijn als het zo’n vijf jaar geleden zou zijn verschenen, maar nu niet meer.
Toch moet ik wel zeggen dat Mlodinow tamelijk bescheiden blijft. Hij trekt geen grote quasi-metafysische conclusies uit experimenten. Hij is, nogmaals, geen Swaab of Lamme. De schreeuwerige claims op de omslag doen de genuanceerdheid van het boek dan ook geen recht. Die schreeuwerige claims zijn alleen om te verhullen dat het boek eigenlijk tamelijk saai is.
En dat laatste mag in dit geval opgevat worden als een compliment.
Gewicht
0,395 Kg
Uit jaar:
2013
Uitvoering:
Paperback
Omslagontwerp (Vormgeving omslag):
Studio Ron van Roon
Vertaald door:
Ineke van den Elskamp (Schiedam)
Oorsponkelijke titel
How Your Unconscious Mind Rules Your Behavior
Aantal pagina's
286 excl Woord van dank+Noten+Verantwoording
NUR/NUGI
770